Na vorige woelige zondag (Open Brief) en na de teleurstellende inbreng van De Block, Van Ranst en Vlieghe in het Corona Debat van afgelopen zaterdag, was ik dringend toe aan een ander, meer opbeurend perspectief. Dat vond ik in zeven stukjes uit De Standaard van afgelopen dagen. Die volgen in een eigen compilatie.

De rode draad: de Belgische politiek met een eindeloze reeks top-down regels en gebaseerd op het inboezemen van angst voor Corona, moet dringend omgebogen worden naar een volwassen aanpak, meer zelfdragend gebouwd op het verstandig toepassen van duidelijke basisregels. Het moet een duurzame aanpak worden; voor een lange termijn.

NB: ik maak me geen illusies: de excellenties die ik vorige week aanschreef en de mensen die nu aan de stuurknoppen zitten, zullen deze tekst niet lezen of alleszins niet graag horen.
We kunnen alleen rekenen op onszelf. Ieder van ons kan met gezond verstand zijn bijdrage leveren voor de noodzakelijk gedragsverandering.

Eerste opsteker: vrouwen en hun successen
Ruim op kop van het goede nieuws staat Jacinda Ardren, Premier van Nieuw-Zeeland.
Lees “Nieuw-Zeeland verslaat virus”.
Afgelopen week vierde men in Auckland de eerste dag zonder één nieuw geval van Covid. Op een populatie van 4,5 miljoen inwoners stierven er in totaal 20 mensen en waren er ongeveer 1.500 bevestigde gevallen.

 Waarom?

• daadkrachtig ingrijpen;
• snel en creatief afkijken van landen met vroegere / succesvolle ervaring;
• een eenduidige, zeer snel doorgevoerde lockdown en heel veel testen;
• heldere communicatie;
• een vrouwelijke premier die het hart en vertrouwen won van haar medeburgers.

Het siert Ardren dat ze bijvoorbeeld een speciaal persmoment voor kinderen hield om uit te leggen dat er uitzonderingsregels waren voor de Paashaas. Ze nam de tijd om kinderen erop voor te bereiden dat het aantal paaseieren dit jaar waarschijnlijk lager zou uitvallen dan anders.

Lees ook een compleet verhaal over Nieuw-Zeeland op CNN.

Opvallend veel landen met vrouwelijke premiers doen het goed. In “Hard met een hart” analyseert professor Leadership (AMS) Karen Wouters hun aanpak. Meest markante eigenschappen:

• meer aandacht voor het leed van de bevolking;
• zich kwetsbaarder opstellen;
• meer storytelling;
• actief zoeken naar betere communicatiestrategieën;
• motiveren en appèl doen op gemeenschapszin en cohesie.

Sophie Wilmès valt spijtig genoeg uit de toon in het lijstje van vrouwelijke collega’s.

Tweede opsteker: vier mannen met gezond verstand

Naast de succesvolle vrouwelijke premiers zorgden vier mannen voor een hoopvol beeld hoe het verder moet.
Let op: wat de vier samen vertellen is ongeveer het omgekeerde van waar de Belgische experten de volgende weken en maanden op afstevenen.
Alleen samen kunnen we het tij keren. Lees dus mee, vorm je eigen gedacht en deel het met anderen. Alleen samen komen we hieruit.

Epidemioloog Luc Bonneux opent het rijtje met “Een pandemie van lockdowns”.

België komt helemaal niet goed uit de scherp onderbouwde vergelijkingen met andere landen en de confrontatie met de evidence, geput uit vroegere epidemieën. Bonneux neemt zijn collega’s wetenschappers op de korrel omdat ze dagelijks op TV sombere voorspellingen komen doen over dingen waarvan ze even veel afweten als hij, namelijk niets.

Zijn conclusie is helder. De epidemie laten uitrazen was nooit een optie. Wie te lang wachtte met maatregelen betaalt dat zeer duur. Maar de ingrepen hadden veel eenvoudiger kunnen zijn: (1) afstand houden; (2) massabijeenkomsten verbieden; (3) efficiënt focussen op het beschermen van kwetsbare bejaarden. Die drie dingen en alleen die drie, blijken effectief.

Winkels en scholen radicaal sluiten of huisarrest opleggen aan iedereen is een zeer dure vorm van nutteloze zelfkastijding.

(Zweden en Nederland legde geen winkelsluitingen op, maar moedigden iedereen aan om zelf na te denken. Daardoor sloot een deel, maar bleef de economie en het normale leven wel beter draaien.)

Michael Van Peel levert een vrolijke noot in “Zeurderige zelfregulering”.
Het lijkt wel een eindejaarsconference over Corona met een geestig verhaal hoe overheid en burgers elkaar enggeestig en onvolwassen de duvel aandoen.
Zijn conclusie is echter ernstig en eenvoudig: we hebben een groepsinspanning nodig die begint met zelf eens goed na te denken en terug normaal te doen (niet zomaar wat we vroeger deden, maar wel wat nu echt nodig is).

Vanuit onverwachte hoek voeg ik het afscheidsinterview toe met Freddy Aerts “Redding Doel was een gelukje”.
De man was namens de Vlaamse overheid betrokken bij de bouw van 85% van de kaailengte die vandaag aan de Schelde beschikbaar is voor containertrafiek.
Uit de aanslepende hetze rond Doel trekt hij een essentiële les die ook voor Corona geldt: “Het heeft lang geduurd voor de overheid besefte dat je tegenstanders best niet negeert en dat je dus met hen aan tafel moet gaan”.

De manier waarop momenteel Besluiten worden genomen die (“dura lex sed lex”) worden gehandhaafd met harde sancties, zal sneller dan men denkt de bom doen barsten. (Ik hou mijn hart al vast hoe het hier morgen in de winkelstraat zal lopen).

De kers op de taart wordt gebracht door Koen Lowet, Voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen: “Met gezond verstand alleen redden we het niet”.
Dit korte stukje verdient volledig gelezen te worden.
Kern van zijn verhaal is dat de motivatie om maatregelen te ondergaan tot nu toe kwam uit de angst voor Covid19. De overheid blijft hameren op de gevaren voor iedereen en voor zijn naasten. Crembo-achtige handhaving doet daar nog een dikke schep bovenop.
Maar angst is zowat de slechtste motivator die er is; zeker nu de top van de eerste golf voorbij is, alle indicatoren dalen en de sociale en economische druk voor velen onhoudbaar wordt.

De overheid lijkt zich er zich niet van bewust te zijn dat alleen intrinsieke motivatie kan werken. Men rekent op gezond verstand, maar is vergeten de mensen eerst individueel zullen moeten aanvaarden wat noodzakelijk is om een opflakkering te vermijden.

1. Wat motiveert MIJ persoonlijk om – heel anders dan vroeger – nog maandenlang veilig met anderen om te gaan ?
2. Hoe kan ik zelf gezamenlijke, concrete afspraken maken (en doen respecteren) waarmee we – lokaal of ad hoc – de omgang veilig kunnen regelen ?

De federale en Vlaamse Golffederatie gaf al weken geleden een mooi voorbeeld, toen ze samen een reeks zeer eenvoudige maar heel concrete regels op papier zetten hoe je veilig kan golfen. De clubs zorgen zelf voor de controle en handhaving. Na weken wachten zette de overheid eindelijk het licht op groen. Dat had veel vroeger gekund.

Conclusie
Als de experts niet snel stoppen met boven onze hoofden te bepalen wat mag en wat niet, dreigt de chaos. We moeten eindelijk de ruimte en het vertrouwen krijgen om zelf én samen te bepalen wat kan en wat niet.

• Dan kom je meteen terug uit bij de drie eenvoudige en doelmatige basisregels die Bonneux vooropstelde.
• Van Peel’s oproep tot de groepsinspanning om individueel én samen eens vijf minuten goed na te denken hoe je die regels best toepast, wordt dan beantwoord.
• Voeg daar de gouden raad aan toe van Aerts om bij die oefening altijd met je tegenstanders te blijven praten.
• Dat allemaal samen leidt tot een collectieve aanpak, met directe betrokkenheid van de burgers, die persoonlijke gemotiveerd zijn om verder grote inspanningen te blijven doen, minstens tot het jaareinde of tot iedereen kan gevaccineerd worden.

Voor dat laatste hoop ik dat ze daar in Brussel eindelijk ook aan de apothekers denken.
In Nieuw-Zeeland vaccineren die al jaren succesvol, zij-aan-zij met de artsen…

Dirk BROECKX
10 mei 2020