Research & Reports

Het “KVAB Standpunt 48 — Datawetenschappen en Gezondheidszorg” van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen werd gepubliceerd in maart 2017. De bodytekst is ongeveer 24 pagina’s lang en de moeite om te lezen voor al wie zijn kijk op gegevensdeling, klinisch onderzoek en Big Data in de gezondheidszorg wil verruimen.

Eigenlijk zou de ontwikkeling van een moderne, open kijk op nieuwe ontwikkelingen — zoals Big Data — van binnen de gezondheidszorg moeten komen. De geesten evolueren sneller buiten de gezondheidszoirg en die taak wordt dus voortreffelijk overgenomen door de technische wetenschappers. Ze steken er meteen een sterk technisch fundament onder.

With a meager few percentages of the budget invested in prevention, we lose a lot of healthy life years and money. Changing the culture of the health community is no easy task. Thinking and reading about things to do and change can help. I was happy to find a real breadcrumb trail of interesting documents, one proposing a solid model, others giving specific, practical pointers. Thanks to VOKA and imec for putting me on the trail…

De constructieve zelfkritiek van Julien Brabants (GSK) in de Standaard van deze week verdient respect. Hij pleit voor een radicaal nieuw paradigma in de geneesmiddelensector. Het lage natrappen van Dirk Van Duppen (daags nadien) getuigt dan weer van een totaal gebrek aan diplomatie en empathie – nochtans  twee eigenschappen waar grote nood aan is bij change management.

Maar kijken beide heren wel ver en breed genoeg, om de juiste oplossingen te vinden?

Precies een jaar geleden publiceerde het RIZIV de Infospot "Poylfarmacie bij Ouderen".
Over enkele dagen start de Tarificatie per Eenheid (TPE) bij levering van geneesmiddelen in de woonzorcentra (ROB/RVT). De oorspronkelijke bedoeling van die maatregel is het rationaliseren van het geneesmiddelengebruik, met name bij de vele patiënten die 5 of meer geneesmiddelen chronisch gebruiken.

In de drukte en chaos die de opstart van TPE dezer dagen veroorzaakt, zullen de meeste betrokken apothekers spijtig goenoeg geen tijd hebben om die Infospot te lezen. De invoering van TPE reduceert hun rol de eerstvolgende maanden immers hoofdzakelijk tot logistieke boekhouders die pillen en dozen moeten tellen om correct te tariferen.

Voor diegenen die ondanks alles toch tijd zouden kunnen vrijmaken om rationeler en optimaler geneesmiddelengebruik te ondersteunen, bevat deze Inforspot uiterst waardevolle informatie.

Ze lijken evident, maar de 18 kritische succes factoren die Momentum identificeerde, vormen een sterke leidraad wanneer we binnenkort ook in België “geneeskunde op afstand” serieus zullen moeten uitbouwen.

Onderzoekers uit de ICT sector bekeken een 30-tal projecten. Uit het verloop ervan leidden ze de factoren af die bepalend waren voor hun succes (of falen).

Het document Momentum: Towards a Personalised Blueprint - for doers, by doers is een ferme boterham (111 pag.), maar het beloont je met inzichten in een nieuw domein dat zowel technologisch al qua organisatie, motivatie en gedrag grote uitdagingen inhoudt.

Kunnen we het ons nog permitteren om 100 miljoen tot 1 miljard euro te investeren in de ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel ?
Mag het 12 jaar of meer duren voor het product op de markt kan komen en terugbetaald is ?
Zullen we met het huidige zorgmodel de vergrijzing kunnen opvangen ?
Beantwoordt het huidige business model van de apotheek de behoeften van de groeiende groep chronische zieken ?
Of van de groeiende groep polypathologie en polymedicatie patiënten ?

Het antwoord op al deze vragen is: neen.

Maar wat doen we eraan ? Hoe beginnen we eraan ?

Goed nieuws en minder goed nieuws wanneer je de CM nota “Geneesmiddelenbeleid 2020” leest.

Positief zijn de vele concrete strategische voorstellen die het debat open trekken. Ze werden uitgeschreven in samenwerking met diverse experten van binnen en buiten de CM.

Maar hoe exhaustief en concreet de nota ook is, ze blijft spijtig genoeg te veel haperen op het huidige paradigma van kosten en prijzen. Men praat nergens over de meest fundamentele verandering die de geneesmiddelensector echt nodig heeft.

Toch is er hoop...

Voor één keer levert de7de materiaal dat nog warm uit de oven komt. Vandaag zochten enkele honderden verantwoordelijken op het Flanders Care symposium “Slimmer Zorg voor Morgen” naar de contouren van een efficiëntere en meer geïntegreerde (chronische) zorg voor morgen. Ze kregen een uitgebreide inleiding door Prof. Herman NIJS, een reeks filmpjes met ‘good practice’ voorbeelden en een paneldebat met betrokken stakeholders.

Een impressie, een beetje vluchtig, maar heet van de naald.

Tijdens de IFB Managementcursus reikte Hugo Robays vorige week drie strategiedocumenten aan voor de ziekenhuisapotheek. De puzzelstukjes voor de toekomst van de farmacie vallen steeds duidelijker op hun plaats. Voor farmaceutische bedrijven en voor al wie in de gezondheidssector werkt, kunnen deze drie toekomstanalyses inspirerend werken.

Binnen enkele weken start de nieuwe reeks “Prepare for the Future (P4F)”. Zestien puzzelstukjes voor de toekomst van de publieke officina zullen daar op tafel liggen. Apothekers kunnen er hun eigen strategisch plan mee maken.

Want het is de hoogste tijd om actief aan morgen te denken !

Precies een maand geleden trok Peter Hinssen met 25 CIO’s op studiereis naar Silicon Valley. In De Standaard kon je een week lang het verslag volgen. Wie het zou gemist hebben, kan hier herkansen. Vijf wijze lessen liggen voor het rapen. Wanneer je even doordenkt, kom je op creatieve innovaties voor farma uit.

De CM haalde de afgelopen weken herhaaldelijk het nieuws met spraakmakend cijfermateriaal: eerst over het gebruik van (o.m.) bloeddrukverlagers; vervolgens over het aantal behandelde patiënten voor slokdarmkanker.

De controverse en de commentaren gingen daarbij niet steeds over de essentie van wat de cijfers in feite betekenen. Men staarde zich meteen blind op de conclusies die de CM telkens trok, maar vergat vooral naar de context te kijken. Die legt enkele belangrijke maatschappelijke evoluties bloot, die veel meer aandacht verdienen.

“Echelonering” heet er “Substitutie” en “Chronische Zorg” is er “Populatiegerichte Zorg”. Het woordgebruik is anders in Nederland, maar het debat over de reorganisatie van de zorg loopt parallel met wat in de meeste geïndustrialiseerde landen aan het gebeuren is.

De combinatie van de vergrijzende Babyboomers en de epidemieën van chronische welvaartziekten zoals diabetes, COPD, depressie en obesitas zet de huidige structuur en het business model van de zorg onder druk. Twee white papers van het Nederlandse Jan Van Es Instituut gunnen een blik op de manier waarop men in Nederland het roer wil omgooien.

Moet je de geneesmiddelensector in België hervormen of vrijwaren? Een Itinera analyse biedt  waardevolle perspectieven, maar laat nog ruimte voor verbetering en aanvulling.

‘Een verstandig geneesmiddelenbeleid leidt tot besparingen en ondersteunt innovatie. Door alleen te beknibbelen op de uitgaven voor geneesmiddelen lost men de budgettaire uitdaging van de gezondheidszorg niet op’, dat stelden de experts van Itinera afgelopen week heel terecht in een goede analyse.

'Willen we het ‘Gouden Ei van de Geneesmiddelen’ in België vrijwaren, dan dringt een grondige hervorming van het gezondheidszorgsysteem zich op als antwoord op de stijgende uitgaven in de gezondheidszorg op lange termijn'. En Itinera voegde er meteen een lange waslijst concrete voorstellen aan toe.

Lieven Annemans (UGent), Irina Cleemput (KCE), Frank Hulstaert (KCE) en Steven Simoens (KUL) publiceren vandaag in het tijdschrift ‘Frontiers in Pharmaceutical Medicine and Outcomes Research’ een interessant artikel onder de titel ‘Valorising and creating access to innovative medicines in the European Union’.

Het wordt steeds duidelijker dat de huidige manier waarop de terugbetaling (en dus ook de prijs) van geneesmiddelen geregeld is, in zowat alle landen aan een verdere, grondige transformatie toe is. In 27 lidstaten lopen evenveel verschillende procedures om allemaal hetzelfde te doen. Kan dat anders en beter? Annemans e.a. geven een aanzet met een heldere analyse.
 

Met het rapport “Je geld of je leven?” houdt het Itinera Instituut een pleidooi voor meer kosteneffectiviteit in de Belgische gezondheidszorg. Pleitbezorgers Lieven Annemans en Brieuc Van Damme zijn prima geplaatst als observatoren en analisten om de brug te leggen tussen de huidige aanpak van ziekteverzekering / gezondheidszorg en wat we anders en beter zouden kunnen doen. Vijftig bladzijden die de regeringsonderhandelaars eigenlijk eens zouden moeten lezen. Maar ook sterk aanbevolen literatuur voor al wie in de gezondheidszorg in het algemeen en de farmaceutische sector in het bijzonder werkzaam is.

Patiënten komen naar de apotheek voor hun medicatie en ik zie of hoor ze niet meer, tot ze met een volgend voorschrift langs komen. Hetzelfde geldt voor de meeste andere zorgverstrekkers: tussen twee afleveringen, consultaties of prestaties, is er geen of nauwelijks contact met de patiënt. Hoe gaat het met zijn gezondheid en zijn behandeling? Heeft hij nood aan uitleg, ondersteuning of motivatie? We gaan er allemaal van uit dat “geen nieuws, goed nieuws” is. Als er écht iets mis gaat, zal de patiënt wel contact opnemen.

Kan dat met moderne middelen beter? Kunnen we een systeem ontwikkelen dat toelaat de patiënt op afstand te volgen, dat hem het gevoel geeft dat hij permanent op zijn zorgteam kan terugvallen en dat toelaat problemen te detecteren en op te lossen voor ze eindigen in een urgentie, op spoed, in de wachtdienst, in een hospitalisatie of nog erger. TeleHealth biedt die mogelijkheden en begint snel op het voorplan te komen.

Het wordt een volgende stap in het eHealth verhaal. In afwachting daarvan biedt een studie uit het Verenigd Koninkrijk al een grondige eerste kennismaking. Tijd om na te denken hoe we dit in de eerstelijn en in de geneesmiddelensector kunnen toepassen.
 

Twee recent gepubliceerde studies geven niet alleen een helder en compleet beeld van hun respectievelijke therapeutische domeinen. De “Zuurstoftherapie thuis” studie van het KCE en een goede synthese van de aanpak van ADHD blijken daarenboven drie blinde vlekken bloot te leggen waarop we de volgende jaren moeten gaan werken, willen we de patiënt echt centraal zetten.

PWC doet het weer! In de PharmaVision 2020 reeks verkennen de experts ditmaal de toekomst van de fabricage- en distributie keten (in de breedste zin van het woord). Zorgverstrekkers, artsen en apothekers, krijgen een kijk op de gestalte die hun leveranciers van medicatie het volgend decennium zouden kunnen aannemen. Farma bedrijven kunnen zich mentaal en praktisch voorbereiden op de transformaties die er sowieso aan komen. PWC stelt dat de activiteiten rond fabricage, distributie en ondersteuning van het concrete gebruik van de medicatie zeer grondig overhoop gehaald zullen worden onder invloed van een reeks goed beschreven “drivers”.

Farma bedrijven bekijken en belichten hun toegevoegde waarde gewoonlijk met de focus op het ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen. Men lijkt te vergeten dat de “supply chain” het volgend decennium ook een zeer grondige transformatie zal ondergaan, waarbij de aangeboden meerwaarde voor de patiënt, de ziekteverzekering en de zorgverstrekkers evenredig zal veranderen.

Exact 10 dagen geleden publiceerden drie Duitse onderzoekers een inspirerende, bondige compilatie van studies over therapietrouw. Al wie zegt “de patiënt centraal” te zetten zou dit artikel moeten lezen. Want het toont aan hoe we met relatief goedkope interventies en middelen spectaculaire verbeteringen van het geneesmiddelengebruik kunnen realiseren, die patiënten massaal veel gezonde levensjaren en de ziekteverzekering forse besparingen kunnen geven. Wat dit artikel zo opmerkelijk maakt, is dat het op enkele bladzijden een reeks overtuigende cijfers aanreikt, die het probleem en de mogelijke oplossingen in kaart brengen.

In een beschrijvend artikel dat recent verscheen wordt een concreet beeld gegeven hoe de toekomst van de apotheek er uit kan zien. Een mooie kruising van inter-professionele samenwerking en doorgedreven farmaceutische zorg, met de focus op het optimaliseren van geneesmiddelengebruik en –outcomes, maar steeds met de patiënt als mens centraal.

Het voorgestelde model bestaat vandaag al, zij het in een heel andere setting, in de VS. Maar het bewijst dat “de toekomst al bestaat”. Je moet er wel alert naar uitkijken en met een gezonde dosis creativiteit en een open geest inpassen in de toekomst van ons model.
(De links naar de originele publicaties staan in de tekst).

Behoudens politieke mirakels, wenkt over enkele maanden het stemhokje. Indien de politici hun falen onder ogen zien en ze het electoraat te hulp roepen, staan we voor één van de grootste politieke uitdagingen sinds de Koningskwestie: met z’n allen een zinvolle politieke keuze maken die het land waarin we samen leven opnieuw op koers kan zetten.
Hoe zien we dat dan? Door de bril van het heden (geïnduceerd door de opgezweepte politieke media) of met kennis van zaken van ons verleden en onze toekomst (van waar we komen en – vooral – waar we inhoudelijk naartoe willen).
Twee onderbouwde wetenschappelijke enquêtes, op een blaadje aangereikt door Luc Huyse en gekruid door Marc De Vos, werden afgelopen week aangereikt aan de IFB (ex-)cursisten. Een verhaal over een onvoltooid land, met een volk dat weet wat het wil, maar niet op zijn wenken bediend wordt. Met een sterke gezondheidszorg, die echter goed verzorgd zal moeten worden.
 

KCE studie 147a bekijkt vijf systemen voor de terugbetaling van geneesmiddelen
Oostenrijk, België, Frankrijk, Nederland en Zweden. Voor die vijf landen analyseerden de KCE onderzoekers de beslissingscriteria die worden gebruikt, hun “operationalisering” en hun relatieve waarde in het besluitvormingsproces. Het was niet de bedoeling om een waardeoordeel uit te spreken over de performantie van het terugbetalingsysteem van elk land, wel om sterktes en zwaktes op te lijsten en daaruit aanbevelingen te formuleren. De studie is dus een zoektocht naar “best practices”. Maar ze zet aan het denken en dromen...