---

Met het rapport “Je geld of je leven?” houdt het Itinera Instituut een pleidooi voor meer kosteneffectiviteit in de Belgische gezondheidszorg. Pleitbezorgers Lieven Annemans en Brieuc Van Damme zijn prima geplaatst als observatoren en analisten om de brug te leggen tussen de huidige aanpak van ziekteverzekering / gezondheidszorg en wat we anders en beter zouden kunnen doen. Vijftig bladzijden die de regeringsonderhandelaars eigenlijk eens zouden moeten lezen. Maar ook sterk aanbevolen literatuur voor al wie in de gezondheidszorg in het algemeen en de farmaceutische sector in het bijzonder werkzaam is.

(klik hierboven om het rapport te downloaden)

Maak nu een duidelijke politieke bocht
Het uitgangspunt van dit rapport is de vaststelling dat de huidige focus op budgetten/kostenbeheersing en silo’s met prestatiegeneeskunde niet langer houdbaar is. Kostenbeheersing draait op één of andere manier steeds om dezelfde recepten: ‘Louter budgettaire maatregelen zoals het toepassen van budgettaire plafonds, hogere patiëntenbijdragen of prijsverlagingen voor geneesmiddelen – de klassieke, bijna pavloviaanse recepten uit het verleden – zullen niet meer volstaan, of zelfs contraproductief zijn.’
Itinera schuift een heel andere benadering naar voor, gebaseerd op de principes van gezondheidseconomische evaluaties, met een focus op kosteneffectieve keuzes maken en incentives inbouwen zodat alle stakeholders daarbij zouden participeren.

Drie hoofdstukken
Het rapport start met een tiental pagina’s met de probleemstelling. Die eindigt met de kernvragen waarop het huidige systeem geen antwoord biedt: ‘Tot welke vormen van preventie en behandelingen moet de patiënt zeker toegang hebben? Hoe ontwerp je een efficiënte maar billijke terugbetaling? Met welke principes houden beslissingsmakers best rekening? Hoe zorgen we ervoor dat investeringen in onderzoek, ontwikkeling en innovatie niet worden gefnuikt? Wat gebeurt op deze vlakken in het buitenland? Hoe presteert het Belgische systeem en wat kan het hieruit leren?’

Dan volgt een dertigtal pagina’s met analyse en uitleg over een kosteneffective aanpak en het praktisch toepassen van HTA (health technology assessment). Tot slot worden in een zestal pagina’s concrete beleidsvoorstellen geformuleerd.

Het rapport leest uiteraard niet als een roman, maar het is goed gestructureerd en helder geschreven. Via de nodige kaderstukken worden een aantal basiselementen van gezondheidseconomie bijgebracht.

Explosieve uitgavenstijgingen als we de bocht niet nemen
‘Globaal genomen zijn er drie redenen waarom de gezondheidszorguitgaven sneller stijgen dan onze welvaart: onze “gezondheidshonger” (zoals hierboven aangegeven), de vergrijzing, en de continue instroom van nieuwe medische technologieën. De OESO (nvdr. Inderdaad die waar Leterme naartoe gaat!) heeft berekend welke ‘drivers’ verantwoordelijk zijn voor welk aandeel van de meeruitgaven. De internationale denktank stelt dat 50 tot 60% van de uitgavengroei in de gezondheidszorg kan worden verklaard door het inkomen. Hoe rijker we worden, hoe meer van die rijkdom we in onze gezondheid willen investeren. 10 tot 15% zou door de vergrijzing verklaard worden en 20 tot 25% van de uitgavengroei zou door medische technologieën aangedreven zijn.’ In het rapport gaat men vooral dieper in op deze laatste categorie.

Grafisch wordt getoond hoe de uitgaven tegen 2050 zouden verdubbelen (in geld van vandaag!) als men het huidige beleid onveranderd zou voortzetten. Daarboven stelt men de vraag of het wel zin heeft zomaar meer geld uit te geven aan gezondheidszorg: ‘Meer uitgeven leidt niet noodzakelijk tot betere zorg of meer gezondheid. Tot en met een besteding van 2000$ per inwoner per jaar is er een duidelijk verband tussen uitgaven en gezondheidswinsten, uitgedrukt in een hogere levensverwachting. Boven 2000$ per persoon per jaar verwatert het verband tussen uitgaven en gezond bijna helemaal.’

Kritische analyse van wat we al doen
Dat men zich in België ervan bewust is dat men het stilaan anders moet aanpakken, bewijzen de analyse van de werking CTG en een overzicht van citaten uit de federale en Gemeenschapswetgeving met intenties over het (al dan niet voldoende?) toepassen van de principes van kosteneffectiviteit.
In een tabel worden ook de sleutelprincipes van Drummond et al. (2008) getoetst aan het Belgische model. Verder worden de voor- en nadelen van het huidge referentieprijzen systeem afgetoetst tegen een alternatieve, kosteneffective aanpak.

Kent u de ICER al?
Kosteneffectief keuzes maken wil zeggen dat je op een wetenschappelijk onderbouwde manier analyseert waaraan je het beschikbare geld best uitgeeft. Het basiscriterium dat daarvoor in de gezondheidseconomie wordt gehanteerd is de mate waarin gezonde levensjaren worden gewonnen. De QALY dus. Want – men zou het soms vergeten – gezondheidszorg draait niet rond prestaties, producten en kosten, maar wel rond het produceren van gezondheid.

Wil je deze benadering toepassen, dan moet je weten hoe de ICER in elkaar zit. Dat is de ‘incrementele kosten-effectiviteitsratio’: hoeveel meer kost het om één kwalitatief en gezond levensjaar voor één patient te winnen. Dat veronderstelt dus dat je steeds twee therapeutische opties met elkaar vergelijkt. Dat is ofwel een nieuwe behandeling tegenover de best beschikbare vroegere behandeling of – bij een nieuw product – de nieuwe behandeling tegenover niets doen of een placebo gebruiken.

Stakeholder Impact
Hoe gaan we die nieuwe aanpak ooit verkocht krijgen aan alle betrokkenen? Want we moeten ons realiseren dat iedereen zijn vertrouwde positie in het huidige systeem moet loslaten en een beetje een sprong in het ongewisse moet maken, naar nieuwe structuren, nieuwe prioriteiten en nieuwe (vergoedings)modellen.
 

Wat heeft men te winnen of te verliezen (volgens het rapport)?

Patiënten

• Middelen gaan naar gezondheidsdiensten waar baten grootst zijn.
• Snelheid van toegang tot nieuwe technologieën.
• Beschikbaarheid van waardevolle technologieën.

Artsen

• Geven informatie over beste medische praktijken.
• De verandering van medische standaarden en gebruiken.

Betalers

• Effectiviteit en kosten-effectiviteit van het gezondheidszorgsysteem.
• Een directe implementatiekost

Innovatieve industrie

• Effect op return van innovatieve technologieën.
• Voorspelbaarheid van de toekomstige winsten

Bron: Itinera gebaseerd op CRA 2011

Verhalen over een andere aanpak
Niks beters om aan te voelen hoe men concreet dingen kan veranderen, dan wat concrete voorbeelden. Ze verlevendigen het beeld dat we moeten hebben van de nieuwe realiteit waarin we uitgenodigd worden te stappen. Zo ook in dit rapport. Bijvoorbeeld: ‘Twee pharmareuzen, Pfizer en GSK, hebben beslist hun HIV productlijnen samen te brengen om ViiV Healthcare te beginnen, een bedrijf gespecialiseerd in de bestrijding van HIV / aids. De meest succesvolle pharma bedrijven zullen meer als kennishubs opereren: het centrum in een web van leveranciers, partnerbedrijven, universiteiten, productielijnen, etc. Op die manier zullen zij een veel breder productarsenaal (hoogtechnologische geneesmiddelen, maar evenzeer generische producten, diagnoses, advies en strategie, … ) kunnen aanbieden.’

En een tweede goede techniek om te leren hoe het anders kan is creatief afkijken. Met andere woorden: gluren bij de buren. In een vergelijkende tabel (pag. 37) kriig je een eenvoudig maar mooi overzicht van wat Australië, Canada, Groot-Brittannië, Zweden en België al doen.

Conclusie
Itinera blijft niet bij de pakken zitten en reikt voortdurend goede analyses, met kritiek, maar ook met haalbare alternatieven aan. Slechts door het debat op gang te trekken en mensen aan het denken te zetten, kunnen we allemaal samen vooruit naar een betere toekomst. Is alles wat het rapport dan zegt zomaar toepasbaar? Allicht niet. Het is een eigenzinnige visie van twee experts, die toekijken hoe we – zonder politieke bocht – recht naar de betonnen muur aan het rijden zijn. En die dus terecht roepen dat we aan het stuur moeten draaien.

Dirk Broeckx – 21 september 2011

Concrete beleidsaanbevelingen Om ze goed te begrijpen moet je uiteraard minstens even het rapport doornemen. Daarom hier, alleen als ‘teaser’, de titel van de tien aanbevlingen die ITinera doet: 1. Kosten-effectiviteit moet meer toegepast worden: iedereen moet het begrip ICER kennen. 2. Onderzoek het optimaal gebruik van technologieën, ook van bestaande. 3. Hanteer kosten-effectiviteitsanalyses in klinische richtlijnen 4. Incentives voor het aanmoedigen van kosteneffectieve praktijk 5. Kosteneffectiviteit als één van de criteria. 6. Alle vormen van bewijskracht omarmen 7. Betrekken van alle stakeholders 8. Risicodelende overeenkomsten 9. Expliciete keuzes en een duidelijke communicatie naar de publieke opinie 10. Internationale samenwerking

 

 

---

‹‹Back