7/05/2011 - Twaalf Toekomstbeelden
Vier inspirerende sprekers, die hun visie gaven op de toekomst van het geneesmiddel en acht presentaties waarmee de groepsoefening van de IFB cursus volgende maand zal worden afgesloten. Dat zijn, alles bij elkaar, twaalf facetten van een coherent beeld van de toekomst waarmee de IFB cursus binnenkort wordt afgerond .
Out of the box leren denken
De 18de cyclus van de IFB Managementcursus loopt op zijn einde. De deelnemers bereiden hun eindpresentatie voor, die ze op 8 juni in Namen zullen presenteren. Ze moeten in het tijdsperspectief van 2020 een actieplan opstellen hoe vier belangrijke knelpunten kunnen worden aangepakt. Ik verwacht een reeks toekomstbeelden, die creatief en “out of the box” gaan zijn. Elk onderwerp wordt zowel door de Nederlandstalige als door de Franstalige groep voorbereid, wat de denkoefening nog breder en interessanter zal maken.
De vier toekomstbeelden
“Compliance” : hoe vergroot je op meetbare wijze de therapietrouw van een welbepaalde behandeling en hoe toon je aan dat je daarmee meer gezonde levensjaren hebt geproduceerd.
“Web 2.0” : hoe bouw je een gemeenschappelijk IT platform, waarop diverse partners informatie en gegevens kunnen delen, zodat de patiënt beter geïnformeerd, begeleid en verzorgd kan worden.
“Trust” : hoe verander je fundamenteel de positionering van je farmaceutisch bedrijf, zodat de vertrouwensrelatie met de overheid en de ziekenfondsen wordt hersteld).
“P4Q / P4P” : ontwerp een totaal nieuw vergoedingssysteem voor een welbepaalde behandeling, op basis van het “pay for quality / performance” principe, gemengd met de andere vergoedingstypes: fee for service, capitatie en forfaits.
Aanstormende bedreigingen en opportuniteiten
In de aanloop naar die slotmodule kregen de deelnemers van de managementcursus vorige week de sprekers voorgeschoteld die hun visie op “De Toekomst van het Geneesmiddel” komen toelichten. Als moderator van de cursus volg ik hun verhalen elk jaar opnieuw. Telkens vallen twee dingen op.
De toekomst verandert ongelooflijk snel. Elk jaar brengen de IFB topsprekers nieuwe inzichten en perspectieven, want de wetenschap en de technologie evolueren razendsnel. Maar op het terrein verandert er nu veel, niet in het minst onder invloed van bedreigingen en opportuniteiten. Bedreigingen, zoals de snel aanstormende vergrijzing van de Babyboomers en de explosieve groei van chronische beschavingsziekten, die de gezondheidszorg en de ziekteverzekering zullen dwingen kosteneffectiever en ook in de praktijk efficiënter te werken. Opportuniteiten, zoals in de genetica, bijvoorbeeld met snellere en goedkopere analysetechnieken die genotyperen en dus “medicatie op maat” binnenkort allicht een standaardtechniek gaan maken; IT platformen zullen het mogelijk maken om lokaal zorgtrajecten af te spreken op basis van de gedeelde ervaring en kennis van de lokale zorgverstrekkers en ondersteund door EBM tools.
Passie, rust en zekerheid
Wat me het meest opviel bij de sprekers was de passie waarmee ze over hun vakgebied en toekomstbeeld spreken. Maar ook de rust en zekerheid waarmee ze praten over dingen die we – met een beetje goede wil en niet te veel schrik voor veranderingen – waarschijnlijk pas over tien jaar allemaal gewoon gaan vinden. Ziehier een kleine (en zeer onvolledige) greep uit vier presentaties van vorige week, van inzichten en “beelden” die me zijn bijgebleven.
Frank Nobels: de “trappen” van chronische zorg
Elk van deze twaalf stukjes toekomst lijken op het eerste zicht heel ver van de huidige dagelijkse praktijk te staan. Toch ben ik ervan overtuigd dat de toekomst ons razendsnel aan het inhalen is. Vandaar deze blik vooruit.
 | Hiernaast staat het voorbeeld voor diabetes, maar voor haast elke chronische aandoening zou je een gelijkaardige “trap” kunnen tekenen. Deze visuele voorstelling van het voortschrijdend karakter van een pathologie geeft meteen de sleutel tot een écht patiënt-georiënteerde aanpak. Bekijk deze trap door een preventieve bril en je ziet wat je telkens kan doen om een patiënt zo lang mogelijk op een zo laag mogelijke trap te houden; of nog beter: om ervoor te zorgen dat hij zelfs nooit op de eerste trede geraakt. |
Bekijk de trap door de curatieve bril en je ziet meteen hoe complex de optimale behandeling is op elke trap. Dat haal je alleen wanneer er, rond de patiënt, optimaal samengewerkt kan worden tussen de verschillende zorgverstrekkers, op basis van een weloverwogen zorgplan of –traject.
Het mooie van dit "toekomstbeeld" is dat je de "trappen" eigenlijk vandaag al kan beginnen toe te passsen.
Jean-Jaques Cassiman: Snips en het $1.000 genoom
Afwijkingen in ons DNA liggen aan de basis of zijn ten minste biomarkers voor de meeste aandoeningen. Inmiddels weten we dat het in de meeste gevallen niet gaat over grote, duidelijke of eenduidige afwijkingen in het genoom, maar wel om een zeer groot aantal “single nucleotide polymorphisms” (SNP, “in de volksmond” snips genoemd). Voor enkele aandoeningen bestaan al testen die gericht naar enkele van deze snips zoeken, omdat ze biomarkers zijn voor een aandoening of een aanwijzing geven voor de mate waarin een patiënt al dan niet met een bepaald geneesmiddel behandeld zal kunnen worden.
Anderzijds komt stilaan de technologie in zicht die het mogelijk zal maken het ganse genoom van een patiënt voor $1.000 in kaart te brengen. (Tien jaar geleden was dat nog ruim $100 miljoen). Mensen genezen door rechtstreeks hun genetisch materiaal te herstellen is nog niet voor morgen, maar hun genoom volledig “lezen” om te weten welke gezondheidsrisico’s ze lopen en hoe ze optimaal behandeld kunnen worden, komt wel met kleinere en grotere stappen dichterbij.
Vandaag misschien nog niet onmiddellijk toepasbaar; over tien jaar waarschijnlijk heel gewoon...
Lieven Annemans: klinisch en farmaco-economisch onderzoek laten vervloeien
Bewijzen dat een geneesmiddel werkzaam, veilig en voldoende kosten-effectief is, vraagt vandaag nog steeds ettelijke jaren onderzoek. De meeste tijd en het grootste stuk van de miljardeninvestering voor de ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel, kruipt in het nodige klinische en farmaco-economische onderzoek. Dat moet vandaag nog afzonderlijk en in twee opeenvolgende stappen gebeuren.
Indien men het klinisch onderzoek (RCT’s) en het farmaco-economisch onderzoek in elkaar zou kunnen schuiven, zou men dus veel geld en tijd kunnen uitsparen. Maar vandaag zijn de onderzoeksprotocollen en de methodologieën van beide types onderzoek quasi onverenigbaar. Mits enige creativiteit en vooral indien men over goede elektronische patiëntendossiers zou beschikken, wordt dit allicht wel haalbaar. Dan zouden patiënten sneller over nieuwe medicatie kunnen beschikken en zouden bedrijven handenvol geld kunnen uitsparen en zou de uiteindelijke prijs voor de ziekteverzekering een stuk lager kunnen worden.
Over tien jaar zal het allicht heel normaal zijn dat "gewone" patiënten in je dagelijkse praktijk eigenlijk deelnemen aan dit soort klinisch- & farmaco-economisch onderzoek.
Bert Aertgeerts: de Digital Library for Health
CEBAM is al tien jaar bezig om in de dagelijkse praktijk evidence based medicine toepasbaar te maken. Inmiddels is een solide wetenschappelijke basis vlot digitaal toegankelijk gemaakt. De “Digital Library for Health” brengt de belangrijkste internationale bronnen van guidelines en meta-analyses bij elkaar, die artsen, apothekers en paramedici kunnen helpen de beste behandeling te vinden voor elke mogelijke pathologie.
Wat nog ontbreekt zit in de eerste plaats tussen de oren van de zorgverstrekkers: naast eigen ervaring plaats maken voor wetenschappelijk onderbouwde tools, in plaats van therapeutische beslissingen te nemen op het buikgevoel; systematisch werken met goede digitale patiëntendossiers (ook hier!) en zoveel mogelijk gegevens gecodeerd registreren (ICD10, ICPC2...) openen de weg naar een heel ander type zorg, met vlottere samenwerking tussen zorgverstrekkers en meer mogelijkheden om ook zelf wetenschappelijk onderzoek te doen.
Tegen 2020 werken we allicht allemaal met expertsystemen die, heel discreet en "in the background" helpen betere therapeutische beslissingen te nemen, waarbij we meteen nieuwe basisgegevens produceren die leiden naar nog meer en betere evidence.
Helemaal terecht kregen de vier geciteerde sprekers uitstekende evaluaties van de IFB deelnemers. Met een pak verse inspiratie en in het vooruitzicht van nog acht innoverende toekomstbeelden tijdens de slotmodule in Namen: dit zonnig voorjaar kan niet meer stuk.
Dirk Broeckx – 7 mei 2011
‹‹Back
