7/12/2011 - Autoreguleren
De maatregelen die de nieuwbakken regering heeft gedecreteerd voor de geneesmiddelensector komen uitzonderlijk hard aan. Geen visie of strategie om de uitdagingen van de toekomst aan te pakken. Alleen lineaire besparingen, met de botte bijl.
Is er nog ruimte en creativiteit om constructieve verbeteringen aan te reiken? Ideeën liggen voor het rapen bij collega’s op het terrein die beseffen dat de belangen van de patiënten en de ziekteverzekering centraal zullen moeten staan. Maar ziet de minister (waarschijnlijk doodmoe onderhandeld) deze opportuniteit wel zitten? En is ze bereid te blijven investeren in de toekomst?
Het einde van de gelatenheid
Van een compromis na 540 dagen onderhandelen mag je natuurlijk geen mirakels verwachten, maar wat de onderhandelaars voor de ziekteverzekering (en in het bijzonder voor de geneesmiddelensector) bedisseld hebben, trekt echt op niks. Let wel: dat er grote budgettaire inspanningen zouden moeten geleverd worden, wisten we allemaal al lang. Iedereen stond daar mentaal al klaar voor, met een gelaten besef dat er geen ontsnappen aan zou zijn. Dat die inspanningen des te groter zouden zijn naarmate er bijna twee jaar tijd verloren is gegaan, werd ook steeds duidelijker.
Maar de gelatenheid en zelfs de onverschilligheid waarmee we na de eerste paar honderd dagen de formatie hebben gevolgd, zal nu snel omslaan, na een harde confrontatie met de realiteit.
Herexamen
We hebben ons twee jaar laten ophitsen door populisten in een soort massahysterie naar Vlaamse autonomie. Dat gaan we nu peperduur betalen, want alle partijen hebben daardoor al die tijd de focus op hun kernopdracht verloren. Zeker in tijden van crisis moeten politici immers niet palaveren over elk punt en elke komma, maar de welvaart beschermen door een krachtdadig sociaal, economisch en tewerkstellingsbeleid. Diverse crisissen hebben de onderhandelingen inmiddels ingehaald en voorbij gestoken. Het politieke compromis dat nu uit de bus komt (met slechts een relatief korte regeerperiode om het te realiseren), zou op elk politiek examen meewarig naar september worden verwezen.
Maar krijgen we nog tijd voor een herexamen? Of gaan we allemaal onze energie steken in zinloos protesteren en betogen? Of maken we samen zeer snel ruimte voor betrokkenheid en creativiteit? Zo niet stranden ook wij in een bot conflict dat in de huidige situatie geen oplossingen zal leveren!
Het vergeten overlegmodel
Het is onbegrijpelijk dat de politieke onderhandelaars, terwijl ze aan het bikkelen waren de afgelopen 540 dagen, op geen enkel moment beroep hebben gedaan op een van onze sterkste Belgische uitvindingen: het overlegmodel.
Tijdens de regeringsvorming heeft het hele RIZIV apparaat twee complete rondes van budgetvorming doorlopen, zonder dat er ooit gevraagd werd om zelf een plan op te stellen voor meer efficiëntie van de zorg binnen een zeer enge budgettaire ruimte.
Uiteraard moest de minister het formele, wettelijk uitgestippelde routeplan volgen bij het opstellen van het budget. Maar niets weerhield haar of haar medewerkers ervan om – zeker de laatste drie maanden – alle betrokkenen mee aan het denken te zetten om aanvaardbare oplossingen te vinden om zwaar te besparen in de diverse sectoren.
Betrokkenheid, zelfs bij het snijden in eigen vlees
Een dergelijke betrokkenheid is noodzakelijk, wil men iedereen mee krijgen in de zwaarste besparingsronde ooit. Indien men daarvoor nu (in extremis) nog steeds geen enkele ruimte meer laat, dan stevenen we af op maanden van zinloze en energieverslindende conflicten en dan ligt de uitslag van volgende verkiezing (spijtig genoeg) nu al vast.
Slechts door mensen te betrekken bij de besluitvorming – zelfs bij de meest moeilijke beslissingen en zelfs tegen hun eigen belang – kan men hen motiveren om inspanningen te leveren. Alleen oplossingen die men mee heeft mogen uitwerken – zelfs om in eigen vlees te snijden – kunnen in deze moeilijke tijden aanvaard worden.
360° zicht om 180° te draaien
De voorgestelde besparingen getuigen alleszins niet van een brede en toekomstgerichte visie. Wie wel even stilstaat en om zich heen kijkt – waar men staat en in welke richting men verder moet – komt tot de vaststelling dat een bocht van 180° absoluut noodzakelijk is.
Lineaire en vooral ongelijk verdeelde maatregelen zijn contraproductief in tijden van crisis. Wil je nu raken aan de index, doe het dan voor iedereen en eenvormig; snoei de index zeker niet helemaal voor bepaalde groepen, terwijl anderen half en sommigen helemaal niet moeten inleveren. Op een moment dat je zorgberoepen zou moeten leren samenwerken, is een dergelijke financiële ‘divide ut impera’ absoluut te vermijden.
De botte bijl hanteren heeft ook geen zin en wees vooral eerlijk. Noem verplichte substitutie met het goedkoopste antibioticum dus aub niet ‘automatische VOS’. Het jaagt artsen en apothekers, zij het om verschillende redenen, meteen gezamenlijk in de gordijnen, terwijl een maatregel ten gronde in dat segment wel zinvol is.
Redeneer ook niet te simplistisch dat ziekenhuizen goedkoper zouden leveren aan rustoorden dan apotheken. De vaste kosten in de ziekenhuizen (de B5 financiering) lijkt men even te vergeten, maar zullen nadien bijgepast moeten worden. Op een ogenblik dat de ambulante zorg moet worden klaargestoomd om de schok van de vergrijzing op te vangen, is het sowieso fout een grote hap van de geneesmiddelenvoorziening naar de ziekenhuizen te verschuiven.
| Vorige maand schreef ik over het belang van 'trekkingsrechten' en over de nood aan een heldere 'focus op conceptuele belangen'. Die zorgen ervoor dat je niet vergeet waar je heen wil in tijden van crisis (KLIK HIER). Beiden zijn, gezien de plannen van de regering, meer nodig dan ooit! Een simpel drie-punten programma
Laat ons eens creatief en ‘out of the box’ denken. Eigenlijk heeft de geneesmiddelensector de resterende 915 dagen van deze regeerperiode nood aan drie dingen:
1. ‘prijs efficiëntie’ via autoregulatie in het segment ‘af-brevet’ geneesmiddelen.
2. ‘volume efficiëntie’ via transparantie in het segment ‘op-brevet’ geneesmiddelen.
3. investeren in de toekomst. Over dat laatste kan men kort zijn: Start snel een denkoefening: hoe kan je kleinschalig, dicht bij de patiënt, de omslag maken naar het ‘chronic care’ model van Wagner? Voorzie vooral – ondanks alles – een beperkt maar effectief budget om de nodige infrastructuur daarvoor op poten te zetten, zoals het medisch-farmaceutisch overleg, gedeelde digitale patiëntendossiers (incl. elektronisch voorschrijven en –communiceren), ondersteuning voor praktijk en coördinatie en vooral ook ‘spiegels’ (de snelle, locale feedback van zinvolle medicatiegebruik-, kwaliteit- en outcome-parameters). |
Autoregulatie
In het segment ‘af-brevet’ medicatie moet een gezonde druk op de prijzen gecombineerd worden met een incentive om te kiezen voor ‘zo goedkoop mogelijk voorschrijven en afleveren’. Die doelstelling via een rigide regelgeving afdwingen, lukt niet (cfr. het KIWI fiasco). Prijsconcurrentie en ‘medicatie kiezen’ zijn dynamisch processen, die soepel en snel moeten opgevolgd worden (met maandelijkse wijzigingen onder invloed van fluctuerende prijzen en beschikbaarheid). Onderhandelen over aankoopvoorwaarden kan je ook nooit verbieden.
Gebruik dus liever moderne digitale middelen om snel informatie over de feitelijke situatie op het terrein te verzamelen en te verwerken. Ga bvb. op zoek naar de (gemiddelde) aankoopprijzen (maandelijks) en gebruik deze informatie om, via een afgesproken algoritme, de terugbetalingsbasis vast te leggen (één per cluster). Meet meteen ook de effectieve beschikbaarheid van alle producten op de markt, zodat alle noodzakelijke bijsturingen (bvb. wegens onbeschikbaarheid van ‘de goedkoopste’) meteen mogelijk zijn. Pas deze dynamisch vastgelegde, uniforme terugbetalingsbasis vervolgens (de volgende maand) toe voor alle producten in de cluster. Wil de apotheker een ander, duurder product afleveren, dan betaalt de patiënt niets extra maar mag de apotheker het verschil compenseren door zijn aankoopbeleid. Zo stuurt de markt zichzelf (maar transparant) en betaalt de patiënt en de ziekteverzekering een vast, lagere prijs.
Je verlaat dus het systeem van de ‘prijscontrole vooraf’ en focust als ziekteverzekering op de ‘terugbetaling van de faire marktprijs’.
Is deze benadering haalbaar? Deze losse denkoefening is gebaseerd op inspiratie van enkele collega’s op het forum (waar tegenwoordig nota bene heel volwassen en constructief gedialogeerd wordt!) en verdient minstens een grondige brainstorming met technici en experts.
Individueel verpakte medicatie (IVM)
De huidige terugbetaling ‘per verpakking’ van medicatie in rustoorden maakt de publieke officina ogenschijnlijk duurder dan de ziekenhuisapotheek, waar ‘per tablet’ wordt gerekend. De huidige reglementering doet alles behalve deze parktijk aan te moedigen; in tegendeel: je moet theoretisch elke patiënt bedienen alsof hij nog steeds medicatie uit gewone verpakkingen krijgt!
Maar het individueel verpakken van medicatie is technisch nu goed mogelijk. Alleen zijn de verpakkingen en de terugbetaling totaal niet aangepast. Kan dit beter? Voorziet een administratief eenvoudige procedure om opnieuw ‘bulkverpakkingen’ op de markt te brengen, specifiek bedoeld voor gebruik in IVM robotten (al naar gelang de molecule van 100, 500 of 1.000 tabletten; niet geblisterd). Gebruik hetzelfde mechanisme als hierboven om (dynamisch) een faire terugbetalingbasis te bepalen.
Zorg parallel daaraan snel voor een akkoord over de vergoeding voor de apotheker die dit type verpakking (per week en per patiënt?) maakt of laat maken. Voorzie meteen een vergoeding voor de nodige voortgezette farmaceutische zorg, vermits die niet langer aan de aflevering van een verpakking maar aan de begeleiding van de ‘polymedicatie’ patiënt gebonden is. Wedden dat we goedkoper uitkomen dan een ziekenhuis, zeker wanneer de je verborgen vaste kosten van dit laatste mee in kaart brengt?
Conclusie
Gaan we verder blindweg aan paniekvoetbal doen? Gaan we moord en brand schreeuwen en betogen? Of gaan we snel, creatief en constructief samenwerken aan betere oplossingen?
Ideeën liggen voor het rapen, wanneer je mensen van op het terrein, mensen uit de administratie en overheid in de juiste omstandigheden bij elkaar brengt. Zelfs onder extreme tijdsdruk zullen er betere oplossingen uit de bus komen. De vraag is alleen of de minister dat nog ziet zitten?
Dirk Broeckx – 7 december 2011
‹‹Back
