Geen makkelijk boek, maar uiteindelijk wel een leidraad om te begrijpen waarom de samenleving rondom ons ingrijpend aan het veranderen is. Geschreven vanuit het perspectief van een zelfstandig ondernemer, wordt een coherent nieuw concept uit de doeken gedaan voor een nieuwe vorm van samenleving, politiek, sociaal en economisch. Van den Hoff legt uit hoe het internet ervoor zorgt dat alle klassieke vormen van organisatie en communicatie gedoemd zijn om te verdwijnen en plaats te maken voor meer zelfregulerende netwerken, waarin individuen meerwaarde creëren voor zichzelf en voor elkaar. Utopisch? Niet helemaal, want ‘the future is already here; it’s just distributed unevenly’…   Geen evident leesvoer Ik heb lang getwijfeld of ik dit boek wel zou bespreken. Om te beginnen moest ik me eerst door dik 120 pagina’s worstelen waarin Ronald van den Hoff zijn onmin (om het zacht

Ze belasten ons met hun regels en hun geldhonger; ze houden ondernemerschap en creativiteit tegen. En ze zijn uiteindelijk hoofdzakelijk nog daar om zichzelf (nutteloos) in stand te houden. Voilà: daarmee is dat eerste deel samengevat en dat bespaart u 120 pagina’s miserie…

In de volgende hoofdstukken grijpt de auteur ook iets te regelmatig terug naar eigen ervaringen en eigen initiatieven (Mindz.com en Seats2Meet.com), terwijl andere concrete voorbeelden van verandering eerder schaars zijn. De 440 pagina’s zijn lang om lezen, maar wel doorspekt met citaten die getuigen van een rijke bibliografie. Veel filosofie dus, en weinig onmiddellijk bruikbare modellen. Maar ik hield vol en puurde uit het boek toch een resem nuttige concepten.

De kerngedachten

Internet maakt informatie steeds meer transparant. Het laat iedereen toe te participeren en het verandert steeds meer de manier waarop we werken en waarde creëren.

Meerwaarde is niet alleen te meten in geld. Mensen die elkaar helpen om dingen te doen creëren ook meerwaarde, ook al betalen ze elkaar daar niet onmiddellijk voor. Het delen van informatie of kennis creëert ook meerwaarde. Wiki’s en blogs zijn een exponentieel groeiende bron van universeel, transparant beschikbare kennis, waarop anderen weer verder kunnen bouwen. (Het principe van maatschappelijke meerwaarde).

Strakke structuren krijgen het steeds moeilijker om snel genoeg te reageren op veranderingen in hun omgeving. Meerwaarde wordt daarom steeds meer geproduceerd in losse samenwerkingsverbanden, die ad hoc gevormd worden, vaak zonder veel regels. (Het principe van participatie en / of co-creatie).

Dergelijke losse structuren hebben nood aan een duidelijk geformuleerde visie en – ook hier weer – voldoende transparantie, zodat al wie participeert weet waaraan gewerkt wordt en waarheen men wil. Projecten kunnen daardoor ook vlotter en soepel worden bijgestuurd, voor zover ze gedragen blijven vanuit de gezamenlijke visie. (Het principe van een zelfsturende organisatie).

Enkele concrete toepassingen

Bestaande businessmodellen worden ondergraven door die nieuwe principes. Waarom zou je in Antwerpen een fiets kopen, als je er op de hoek van elke straat een kan lenen tegen een fractie van de prijs (en zonder risico op diefstal). Voeg er de transparantie van een app aan toe, waarmee je meteen kan zien waar er in de buurt zo’n fiets op je wacht en je bent vertrokken (Velo Antwerpen).

De klassieke politiek zit op z’n tandvlees (op veel plaatsen in de wereld), de kloof met de burger lijkt steeds groter te worden. Burgers willen directer participeren en kunnen de politiek frisse ideeën aanleveren. Dat lukt makkelijker lokaal en voor gerichte projecten (cfr. het opnieuw invullen van Ground Zero in NY) dan nationaal en met een (te) brede agenda (zoals bij de G1000). Van den Hoff noemt dit ‘wereldburgers’, die met een open kijk op de samenleving via overleg en gedreven door maatschappelijke meerwaarde, willen participeren in besluitvorming.

Ook in het multinationale bedrijfsleven lijkt de strakke top-down structuur op zijn laatste benen te staan. Moderne, dynamische bedrijven hebben vaak zeer ‘platte’ structuren en geven steeds meer autonomie aan hun werknemers. Outsourcing is daar één vorm van. De auteur ziet daarnaast een belangrijke rol weggelegd voor ‘zelfstandige professionals’. Steeds meer consultants en individuele ondernemers ontwikkelen op zelfstandige basis hun

steeds meer op maat van persoonlijke voorkeuren worden geleverd.

Hoewel niet echt homogeen, bevat het boek hier meerdere hoofdstukjes waarin al die nieuw mechanismen en concepten helder en goed onderbouwd worden aangebracht.

Mijn frank (euro?) begon te vallen

Naar het einde van het tweede deel van het boek, werd het me toch duidelijk waarom ik het zou bespreken. Ik zag twee redenen:

1. De ‘drivers’ die van den Hoff beschrijft, zijn eigenlijk precies dezelfde als degene die ik in de ‘Prepare for the Future (P4F)’ trainingen beschrijf. Alleen staat daar ‘patient empowerment’ meer centraal, terwijl hij de pro-activitiet van de burger eerder vanuit het algemener perspectief van ondernemers bekijkt. Maar de kracht van internet (en iets later ook social media) is een gelijkaardige golf van zeer fundamentele veranderingen aan het veroorzaken, ook in de gezondheidssector.
   Uiteraard komt de hervorming van de gezondheidssector in het boek nauwelijks aan bod. Maar het belang en de vorm van nieuwe samenwerkingsvormen staan zowel in ‘Society 3.0’ als in P4F zeer centraal.
    
2. De manier waarop de P4F trainingen tot stand zijn komen, komt eigenlijk volledig overeen met de nieuwe mechanismen die hij beschrijft: het netwerk van de experts van P4F (die uit pure sympathie en interesse bereid waren mee te werken en extracten van hun diepte-interviews te laten gebruiken tijdens de trainingen); het netwerk met de beroepsverenigingen (die de trainingen helpen aan te bieden en daardoor meerwaarde creëren voor hun leden); het netwerk met de sponsors (Curalia, Febelco en Bank J. Van Breda & C°, die het project ondersteunen omdat ze willen meebouwen aan de toekomst van het beroep); deze blog ‘de7de’, waar ik graag mijn inzichten deel, om daardoor het debat te voeden en te helpen nadenken over de toekomst van de geneesmiddelensector en de farmacie. En tenslotte koos ik er zelf voor om de stap te zetten en ‘zelfstandig professional’ te worden.

Hoewel het boek dus zijn zwakke kanten heeft, bevat het duidelijk een aantal denkpistes die de weg wijzen naar heel wat ontluikende nieuwe structuren en concepten. Zoek er geen kant-en-klare modellen of oplossingen in, maar gebruik het eerder als een mentale leidraad om breder of dieper na te denken over hoe onze samenleving er de volgende jaren uit zou kunnen zien.

Dirk Broeckx – 14 november 2011