7/07/2011 - Gedaan met de griep
Een bijzonder onleesbaar KB in het Staatsblad van vandaag maakt een einde aan een reeks bijzondere volmachten die de regering kreeg ten tijde van de grieppandemie. Het regelgevend kader van Wetten en Besluiten waarmee de gezondheidszorg aangestuurd wordt is ondoorzichtig, inefficiënt en wereldvreemd. Het wordt de hoogste tijd dat de overheid, samen met alle actoren, nadenkt hoe dit beter kan. De Grieppandemie was weliswaar een tijdelijke crisis; toch is het een goed leermoment, waaruit lessen zouden kunnen getrokken worden.
Maar komen we daar wel toe?
Een onleesbaar kluwen van artikels en wetten
Het KB dat vandaag verschijnt bewijst hoe tussen droom en daad (naast praktische bezwaren) in België vooral veel complexe wetten staan. Dit KB is symbolisch voor de gapende kloof tussen een daadkrachtige aanpak, noodzakelijk voor het besturen van de volksgezondheid en de stugge, complexe traagheid van ons wetgevend kader.
Wie uit dit Staatsblad wil leren wat er na afloop van de campagne in de praktijk blijft en wat verandert, is er aan voor de moeite. Zowel het KB als het bijhorende verslag van de minister en het advies van de Raad van State is een kluwen van wetten en artikels waarin Koning, regering, minister en Raad van State hoogstens samen een weg zoeken om geen komma verkeerd te zetten. De realiteit is ver weg.
Wat is de bedoeling van een dergelijk KB? Als simpele burger en zorgverstrekker zou ik graag weten welke maatregelen precies worden opgeheven en welke nog van kracht blijven. Daarenboven zou het leuk zijn bij deze gelegenheid een kleine commentaar te kunnen lezen met een evaluatie, bij afloop, van deze crisisfase. Niks daarvan. Gaan we zo de grote uitdagingen aanpakken in de volksgezondheid de volgende tien jaar?
Transparant en daadkrachtig samenwerken
Het maakt eigenlijk niet uit of het een acute crisis is, zoals de Grieppandemie, of een meer chronische, zoals de vergrijzing van de Babyboomers. Elke belangrijke uitdaging in de volksgezondheid vraagt idealiter een daadkrachtige en transparante benadering: representatieve vertegenwoordigers van alle betrokken partijen moeten worden aangemoedigd en ondersteund om samen de meest efficiënte oplossingen af te spreken en aan te bieden; de hele groep moet, samen met de overheid, soepel en snel kunnen bijsturen; positieve communicatie, op maat van de verschillende betrokken groepen en het publiek, zorgt voor betrokkenheid en motiveert tot het opnemen van (individuele en in groep) verantwoordelijkheid; samen transparant evalueren laat toe de dingen steeds beter te doen en herhalen van fouten te vermijden …
Lees het Staatsblad van vandaag en je belandt in een heel andere wereld.
Stap voor stap
De aanpak van de grieppandemie in België was – van buitenaf bekeken en zeker bij de start – wanordelijk, nauwelijks gestructureerd en stroef gecommuniceerd. Het oorspronkelijke doembeeld van zieken die in legertenten voor de deur van het gemeentehuis verzorgd zouden worden, leek weggelopen uit een Amerikaanse rampenfilm.
Gelukkig bracht Koninklijk Griepcommissaris Van Ranst geleidelijk de campagne strak aan de teugel. Met – achteraf bekeken – excellente resultaten: minimale verspilling van “resources” (antivirale middelen, vaccins, personeel…); maximale bewustwording van de kracht van eenvoudige preventiemiddelen (handen wassen, thuisblijven wanneer men ziek is…); kalmte door een positieve communicatie, gericht op “beheersing” en “individuele verantwoordelijkheid”, niet op “sensatie” of het afschuiven van de verantwoordelijkheid op“de overheid”.
Zijn “stap voor stap” aanpak heeft gewerkt. Het was geen paniekvoetbal of meteen de inzet van de grote middelen, zoals in onze buurlanden. Elke volgende, grotere en duurdere stap van de campagne werd slechts bedachtzaam gezet, wanneer iedereen ervan overtuigd was dat die nodig was. Het oorspronkelijke plan werd ook voldoende soepel bijgestuurd en aangepast, naarmate de tijd, de inzichten en de epidemie vorderde.
Was de aanpak dan ideaal?
Neen, want de complete, brede groep van rechtstreeks betrokken actoren (alle administraties, alle zorgverstrekkers en alle leveranciers) kwam pas laat en meestal slechts “à géométrie variable” bijeen. De apothekers voelden zich eerder buitengesloten dan betrokken. Zeker onder het krachtige voorzitterschap waarover men beschikte had men al dat volk efficiënter en constructiever kunnen laten overleggen.
Neen, want Binnenlandse Zaken nam de leiding, zoals de wet voorziet, terwijl in dergelijke situaties men beter beroep doet op mensen met kennis van zaken. Die zitten bij Volksgezondheid en RIZIV. De andere departementen moeten uiteraard wel sterk ondersteunen, maar zijn niet de best geplaatste om de logistiek en communicatie te coördineren.
Neen, want men trok onvoldoende lessen uit de Vogelgriep. Die episode, enkele jaren voordien, was nochtans een goede testcase. Ze leverde na afloop een werkzaam draaiboek op, maar dat ging onder de leiding van Binnenlandse Zaken (i.p.v. Volksgezondheid) meteen de prullenmand in. Vandaar (in eerste instantie) de legertenten en andere paniekformules van het eerste uur.
Neen, want de eindevaluatie van de “Campagne Grieppandemie” werd op een drafje afgehandeld. Ondanks goed zoeken vond ik geen concreet, verbeterd actieplan dat klaar ligt voor volgende keer.
Neen, want er gaat blijkbaar tot vandaag meer energie en tijd naar de juristen, die elke komma juist willen zetten, dan naar de mensen die met visie en strategie de weg wijzen en de boel draaiende houden.
Efficiëntie, betrokkenheid en heldere contracten
Terug naar het begin. De volgende jaren zullen voor de volksgezondheid en de ziekteverzekering woelig en lastig worden. Men spreekt van besparen; alleszins zal onvoldoende kunnen worden geïnvesteerd. De enige uitweg is samen zoeken naar meer efficiëntie. Om te beginnen moet men dus af van de loden bollen en dikke kettingen van een wetgevend en reglementerend kader dat elke daadkrachtige aanpak van bij de start hypothekeert.
Want alleen met een soepele en heldere reglementering, die uitlegt en motiveert om de dingen optimaal en efficiënt te doen, zal men de grote uitdagingen van dit decennium aankunnen.
In plaats van nutteloos gepalaver over staatsstructuren, zou men beter werk maken van een kader waarin de minister hoofdzakelijk de politieke richting geeft van wat moet worden aangepakt. De grote doelstellingen en hoe die in grote lijnen zouden kunnen/moeten gerealiseerd worden. Een kader waarin alle betrokken actoren vervolgens betrokken en aangemoedigd worden om samen op zoek te gaan naar de meest efficiënte en concrete oplossingen. Een kader waarin de administratie de resultaten van dit overleg coördineert en aftoetst met de bevoegde minister (één; geen tien!) en waarin zij de uitwerking in heldere termen op papier zet als afspraken en “contracten” met het publiek en de uitvoerders. Een kader tenslotte waarin desgevallend juridische geschillen eerder op niveau van een “Vrederechter” dan dat van het Arbitragehof zouden worden uitgeklaard.
Er ligt nog werk op de plank. Waarop wachten we?
Dirk Broeckx – 7 juni 2011
En voor wie dan toch nog zin heeft... Ziehier het KB met aanhorigheden.
Vergeet niet: dit werkstukje dient alleen om een Besluit af te schaffen !
FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID,
VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN
EN LEEFMILIEU
N. 2011 — 1742 [C − 2011/24140]
24 MEI 2011. — Koninklijk besluit houdende beëindiging van de
uitwerking van sommige koninklijke besluiten genomen in uitvoering
van de wet van 16 oktober 2009 die machtigingen verleent
aan de Koning in geval van een griepepidemie of -pandemie
VERSLAG AAN DE KONING
Sire,
Het ontwerp van besluit dat ik de eer heb aan Uwe Majesteit voor te leggen, beoogt een einde te stellen aan de uitwerking van sommige besluiten genomen in uitvoering van de wet van 16 oktober 2009 die
machtigingen verleent aan de Koning in geval van een griepepidemie of -pandemie.
Klik hier en LEES VERDER
‹‹Back
