---

Hoe kunnen moderne, neurowetenschappelijke inzichten helpen de politieke impasse te doorbreken? Het prominente strategische doel (meer autonomie door het splitsen van bevoegdheden) blijkt onbereikbaar. Net als voor Odysseus in Troje helpt het om dan even afstand te nemen en na te denken wat men in feite wil.  Het uiteindelijke  doel kan via creatief lateraal denken anders en beter bereikt worden.

Een “sneak preview” van volgend boek
Nog steeds geen regering. Ondanks (spijtig genoeg te goed bedoeld en dus politiek te weinig bedreigend) burgerprotest, ondanks groeiende Europese druk (omwille van de financiële stabiliteit) en ondanks het groeiend (maar politiek al even miskend) speculatiegevaar. Wat bezielt de politici toch? Wat willen ze eigenlijk?

Ik lees momenteel “Waarom Feedback Niet Werkt” van Charles Jacobs, in de aanloop naar volgende boekbespreking (over 7 dagen). Al lezend maak ik nu reeds een bruggetje naar de Belgische politieke situatie, hoewel het boek eigenlijk inzichten van de neurowetenschappen toepast op management van medewerkers (vandaar de titel). Maar minstens één hoofdstukje uit het boek kan je ook rechtstreeks ombuigen naar onze politieke actualiteit.

Focus op het werkelijke, uiteindelijke doel
Waarom slaagde Odysseus erin Troje te veroveren terwijl Achilles faalde, hoewel deze laatste duidelijk sterker, moediger en agressiever was? Omdat strategische beslissingen niet zozeer door het verstand, maar vooral door onze emoties gestuurd worden. Het waren beiden verstandige jongens, maar ze kanaliseerden hun emoties wel op een fundamenteel verschillende manier.
Achilles was de man van de impulsieve, frontale aanval. Hij ging recht op zijn doel af: Troje verslaan en innemen. Hij beet jarenlang zijn tanden (en uiteindelijk zijn achillespees) stuk op een onneembare verdediging. Logisch, want elke aanval wekt verdediging en weerstand op; wanneer beide partijen aan elkaar gewaagd zijn wenkt de eindeloze patstelling.
Odysseus was uit een ander emotioneel hout gesneden. Zijn neurologische bedrading liep anders. Daardoor zag hij er geen graten in zich terug te trekken, mits achterlating van een prachtig houten paard, als “geschenk” voor de Trojanen. Zijn doel was evenzeer Troje in te nemen, maar hij kanaliseerde zijn emoties heel anders. Geen frontale aanval, maar lateraal denkend kreeg hij de medewerking van zijn tegenstanders om zijn werkelijke, uiteindelijke doel te bereiken. Lateraal denken vergt een goede dosis empathie en inzicht hoe de tegenstander denkt en voelt; zijn strategisch inzicht was daarenboven veel breder en op de lange termijn gericht. Is het noodzakelijk om de poorten van Troje frontaal in te beuken, terwijl je de Trojanen zo ver krijgen dat ze deze zelf open zetten en een overwinningsfeestje organiseren, terwijl je ongemerkt binnen geraakt?

Transponeer op een onderhandeling in patstelling…
Dit verhaal gaat over oorlog en “de vijand overwinnen”, niet over politiek en een eerbaar onderhandelde oplossing vinden. Maar het is het onderliggende neurowetenschappelijke mechanisme dat hier van belang is. Het is dus geenszins de bedoeling dat De Wever en co met een listig Paard van Troje de Franstaligen bedotten. Dit verhaal opent wel de weg naar twee bedenkingen:

• Wanneer de “frontale” tegenstellingen en de kloof tussen de ingegraven posities in een onderhandeling onoverkomelijk zijn, heeft het geen zin elkaar om de oren te blijven slaan met voorstellen (waarvan een kind weet dat ze niet zullen / kunnen aanvaard worden door de andere kant). Het heeft al evenmin zin naar verkiezingen te gaan die de kloof alleen maar groter en minder overbrugbaar kunnen maken. Wanneer de frontale aanpak niet lukt, denk dan lateraal.
   
• Denk net als Odysseus aan wat je ten gronde wil en ontwikkel een creatieve strategie waarmee je je echte doelstellingen kan bereiken. Heb de moed je terug te trekken en af te zien van een overwinning op korte termijn, zelfs al heb je de numerieke overmacht. Zoek een meer efficiënte weg naar het uiteindelijk doel, waarbij je eerder samenwerkt dan vecht om je doel te bereiken.

…en vertaal dat naar Volksgezondheid en RIZIV
Neem de gezondheidszorg en de ziekteverzekering. Wat willen we eigenlijk? Of beter: wat wil de ruime meerderheid van al wie van de gezondheidssector iets kent; wat wil allicht ook drie kwart van de Vlamingen en wie weet zelfs de meeste Franstaligen?

• Een efficiënt bestuur, meer op maat gesneden van de regionale behoeften?
• Voldoende solidariteit, maar geen onverantwoorde “transfers” of onaanvaardbare misbruiken?
• Meer autonomie en zelfbeschikkingsrecht, zonder ongeoorloofde inmenging of blokkeringen van “de andere kant”?
• Geen versnippering van bevoegdheden en beslissingsorganen?

De “frontale aanval” vertaalt deze doelstellingen in het herverdelen van bevoegdheden, het splitsen van de financieringwetgeving en het overhevelen van de macht naar andere bestuursorganen.
Wie echter “lateraal” denkt, ziet dat je alle bovenstaande doelstellingen veel sneller en beter kan realiseren BINNEN de bestaande federale structuren. Om te beginnen heb je geen staatshervorming nodig, wel enkele wetten die – naar het voorbeeld van de gezondheidszorg in andere landen – toelaten met regionale en zelfs lokale prioriteiten en programma’s te werken. Wil je kunnen opvolgen of “de andere kant” zich aan alle afspraken houdt en wil je controle op ongeoorloofde transfers en praktijken binnen een fundamenteel solidaire structuur, dan blijf je juist beter bijeen, met een doorgedreven transparantie (die eveneens perfect federaal wettelijk geregeld kan worden).

Heeft iemand aan de onderhandelingstafel al eens op een hoekje van de tafel gepolst of wat we ten gronde eigenlijk willen niet overeen stemt met wat de Franstaligen willen? En of ze niet bereid zijn (met een eenvoudige meerderheid) de ZIV wet hieraan aan te passen?

Bekijk de cijfers van onze ziekteverzekering eens. Neem de thuiszorg en de ouderenzorg in rustoorden en RVT en je zal merken dat – zelfs zonder wet – de aanpak en organisatie per regio – zelfs per provincie! – sterk verschilt, al naar gelang de lokale structuren en behoeften. Geef de Budget Controle Commissie een beetje armslag en ze pluist alle vermeende transfers en onverklaarbare verschillen haarscherp uit. Wil je bijsturen dan kan dat met de regelmaat van de Programmawet klok.

Demagogisch even ferm slikken
Na maanden vruchteloos onderhandelen de aftocht blazen en het geweer terug naar de federale schouder verplaatsen zal allicht een pak ego’s kwetsen. Ook hier gaan gevoelens een "verstandige" beslissing vreselijk doorkruisen. Voor wie het volk met een Vlaamse snuif demagogie heeft opgezweept, wordt dat zelfs ferm slikken slikken. Maar de bevolking zal bij volgende verkiezingen (over drie jaar) ten minste een keuze kunnen maken op basis van het gevoerde beleid en niet (over drie maanden) op basis van wie “het stijfste politieke been” had.

Je moet maar weten wat je wil. Wat je echt wil...

Dirk BROECKX – 7 februari 2011

PS: In Jacobs’ boek staat nog een andere goeie, namelijk het Prisoners Dilemma. Dat leert dat je met wederzijds vertrouwen, zelfs in omstandigheden waarin je elkaar schade kan toebrengen, meer kan bereiken dan met “niet toegeven en op veilig spelen”. Daar kan je ook lessen uit trekken voor de splitsing van BHV. Maar je moet wel neurowetenschappelijk gezien anders denken natuurlijk! Daarover dus volgende week meer.

 

---

‹‹Back